Մոսկովյան «7 գագաթ» ակումբում ամեն տարի կազմակերպվում են վերելքներ դեպի աշխարհի ամենաբարձր գագաթը՝ Էվերեստ (8848 մ): Բայց 2016 թվականի էքսպեդիցիան առանձնահատուկ էր մասնակից կանանք թվով: Խմբի անդամներից տասը կանայք էին: Այսքան մեծ կանանց թիմ հավաքվել էր լեռան բոլոր վերելքների պատմության մեջ առաջին անգամ։ Տաս մասնակից կանանցից հինգը բարեհաջող հասան մինչև Էվերեստի գագաթ:

Էքսպեդիցիայի մասնակից աղջիկներից մեկը պատմում է, որ նախքան վերելքը մասնակիցները դեղահաբեր են ընդունել, որպեսզի բարձրության վրա զուգարան գնալու ցանկություն չունենան: Այդքան մեծ բարձրության վրա ալպինստները շատ հագուստ են կրում և միմյանց ամրացված են պարաններով, և պետք է ինչ-որ կերպ ազատվել դրանցից և ապահով տեղ գտնել, եթե 8900 մ բարձրության վրա զուգարան գնալու ցանկություն է առաջանում: Կարծես թե առօրյա պատմություն է,  բայց դրա պատճառով կարող ես կորցնել հավասարակշռությունը: Ալպինիստները բարձրության վրա փորձում են ավելի քիչ ջուր խմել: Սովորաբար ոչ ոք իր հետ չի վերցնում մեկ լիտրից ավել ջուր՝ նախ դժվար է տանել, և հետո միայն մեկ թթվածնի բալոնն արդեն կշռում է 4 կգ։ 8300 մ բարձրության վրա կան վրաններ, որտեղ մասնակիցները կարող եք հալեցնել ձյունը, եթե ջուրը վերջանա, բայց լեռնագնացները նախընտրում են դա չանել. ի վերջո, վրան մտնելու համար հարկավոր է հանել կատվիկները  (մետաղական ատամիկներով հարմարանք սառույցի վրա տեղաշարժվելու համար, որոնք ամրացվում են լեռնագնացների կոշիկների վրա), բայց ոչ ոք չի  ցանկանում ավելորդ էներգիա ծախսել դրա վրա։

Ըստ վիճակագրության Էվերեստ բարձրացողներից 13-ից մեկը ճանապարհին մահանում է։ Նրանցից շատերն այդպես էլ հնարավորություն չեն ունենում վերադառնալ տուն և հավերժ մնում են լեռան վրա՝ իրենց սառած մարմինների մոտով անցնող լեռնագնացներին հիշեցնելով, թե ով է այստեղ գլխավորը։ Մահվան մշտական սպառնալիք, ամեն վարկյան անդունդը ընկնելու, շնչահեղձ լինելու վախ։ Այս դեպքում ինչն է ստիպում տարեկան հարյուրավոր մարդկանց վտանգել իրենց կյանքն ու առողջությունը Էվերեստի գագաթ հասնելու համար։ Այս հարցին ի պատասխան Իրենան նշում է, որ Էվերեստ բարձրանալու որոշումը գալիս է միայն այն դեպքում, երբ դու իսկապես սկսում ես ապրել այդ լեռով, երբ կյանքն առանց նրա հետաքրքիր չի թվում, երբ Էվերեստը քեզ համար կյանքից էլ ավելի թանկ է դառնում:

Իրենան իր հարզարույցներում նշում է,  որ ամենասարսափելին սպասողական վիճակն է, քանի որ շուրջդ շատ են խոսակցությունները մահվան մասին, և քեզ անընդհատ վախեցնում են պատմություններով, թե ով և ինչպես է մահացել Էվերեստի վրա:

Վերելքի ընթացքում Իրենան տեսնում է նախորդ էքսպեդիցիաներից մեկի մասնակցի սառած մարմինը: Դա Սլովենիայից փրկարար Մարկոն էր, ում մարմինը 2005 թվականից արդեն այդտեղ է: Այդ մասին Իրենան գրառումներ է արել իր օրագրում, պատմելով իր զգացողությունների մասին: Նրա համար ամենասարսափելի միտքը այն էր, որ հնարավոր է ինքը նույնպես հայտնվեր Մարկոյի կարգավիճակում: Իրենան վերելքից առաջ նույնիսկ խոսել է շերպաներից մեկի հետ, ասելով, որ եթե իր հետ մի բան պատահի ամեն գնով իրեն ներքև իջեցնեն, դրա համար նրա հարազատներն ինչքան հարկն է կվճարեն, իսկ եթե հանկարծ իջեցնելու ոչ մի հնարավորություն չլինի, գոնե հարմար դիրքով դնեն և մազերը արձակեն, որ գեղեցիկ տեսք ունենա:

Բարեբախտաբար ամեն բան լավ է ավարտվել:

Իրենան նշում է, որ իրեն հաճախ են հարցնում, թե ինչ  էր զգում վերևում․

— Հավանաբար, ես ոչինչ չեմ զգացել, քանի որ գագաթը հաջողության միայն 30%-ն է, և դեռ պետք է իջնել: Մոտ 20 րոպե ենք վերևում մնացել, պարզել ենք դրոշները, լուսանկարվել և սկսել իջնել: Մեզ ասացին, որ ուղղակի պետք է թեկուզ սողալով, իջնենք 6400 մետր բարձրության վրա գտնվող ճամբար:

Հայուհին իր հարցազրույցներում նշում է , որ էյֆորիան գալիս է ավելի ուշ, երբ հասնում ես 6400 մետրին։ Դուք հասկանում եք, որ բարձրացել եք Էվերեստը, եղել եք աշխարհի գագաթին, և հիմա ձեզ համար անհնարին ոչինչ չկա։ Այս էյֆորիան նման է թմրանյութի։

 Խարազովան ծնվել և ապրում է Մոսկվայում։ Նա մասնագիտությամբ նավթագործ է։ Իրենայի նախապապը փրկվել է 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանության ժամանակ՝ շնորհիվ այն բանի, որ մայրը կարողացել է տղային գորգի մեջ փաթաթված դուրս հանել։ Իրենայի ծնողները թբիլիսահայ են, այդ իսկ պատճառով Թբիլիսի այցելելու առիթներ շատ են եղել, բայց Հայաստանում երբեք չէր եղել: Իրենան առաջին անգամ Հայաստան եկավ 2016 թվականի օգոստոսի 16-ին: Իր այցի ժամանակ Իրենան ծանոթացել է Հայաստանի տեսարժան վայրերին, հանդիպումներ անցկացրել հայ լեռնագնացների հետ եւ մեծ հաճույքով կիսվել իր անմոռանալի փորձով:

Էվերեստը բարձրանալու օրերին Իրենա Խարազովան օրագիր է վարել, որտեղ մանրամասն պատմել է, թե ինչ դժվարություններ են հաղթահարել: Իր օրագրի մեջ նա գրել է, որ իր համար Էվերեստը ընդմիշտ կմնա իր ֆիզիկական ձեռքբերումների պատվանդանին և ապացույց կլինի, որ ցանկացած խենթություն կարելի է իրագործել, եթե հավատում ես սեփական ուժերիդ:

Իրենայի օրինակը լավագույն ապացույցն է այն բանի, որ կայնքում, եթե ինչ-որ բան շատ ցանկանաս և դրա համար բավականաչափ ջանք գործադրես, կարող ես անել այն, ինչ շատերի անհնարին է թվում:

Հոդվածը կազմվել է ArmLand ակումբի դիտարկումների և հավաքագրած նյութերի հիման վրա։

Հեղինակ՝ Սիրան Թորոսյան